Σε τι χρησιμεύει η Τέχνη; Στο να μας δημιουργεί μια φευγαλέα λαμπερή ψευδαίσθηση της καμέλιας, ανοίγοντας στον χρόνο την συναισθηματική ρωγμή, που φαίνεται ακατανίκητη στη λογική του ζώου. Πως γεννιέται η Τέχνη; Προκύπτει από την ικανότητα του πνεύματος να σμιλεύει το αισθητηριακό πεδίο. Τι πραγματώνει η Τέχνη για μας; Μορφοποιεί και κάνει ορατά τα συναισθήματα μας και, έτσι, τους βάζει μια σφραγίδα αιωνιότητας, εκείνην που έχουν όλα τα έργα τα οποία, μέσω μιας συγκεκριμένης μορφής, ενσαρκώνουν την οικουμενικότητα των ανθρώπινων συναισθημάτων.
Η σφραγίδα της αιωνιότητας... Ποια απουσία υποδουλώνουν τούτα τα εδέσματα, οι κούπες, τα χαλιά και τα ποτήρια στην ψυχή μας; Πέρα από τα όρια του πίνακα, αναμφίβολα, τον σάλο και την πλήξη της ζωής, τούτο τον αέναο και μάταιο εξουθενωτικό αγώνα ταχύτητος των σχεδίων. Αλλά κάπου στα ενδότερα, την πληρότητα μιας αιωρούμενης στιγμής, που αρπάχτηκε από τον χρόνο της ανθρώπινης απληστίας. Η ανθρώπινη απληστία! Επιθυμούμε ακατάπαυστα και αυτό μας εξιδανικεύει και μας σκοτώνει. Η επιθυμία! Μας παρασέρνει και μας σταυρώνει, οδηγώντας μας κάθε μέρα στο πεδίο της μάχης, στο οποίο ηττηθήκαμε την προηγούμενη, αλλά που, κάτω απ' τον ήλιο, μας φαίνεται και πάλι πεδίο κατακτήσεων, και, ενώ αύριο πρόκειται πάλι να πεθάνουμε, μας κάνει να χτίζουμε αυτοκρατορίες προορισμένες να γίνουν σκόνη, λες και η γνώση που έχουμε για την επερχόμενη πτώση τους δεν επηρέασε καθόλου την λαχτάρα μας ως τον θάνατο με σχέδια, τα οποία μόλις περατωθούν αμέσως ξαναγεννιούνται. Μα είναι τόσο εξουθενωτικό να επιθυμείς αδιάκοπα... Έπειτα από λίγο προσδοκούμε μια απόλαυση χωρίς αναζήτηση, ονειρευόμαστε μια κατάσταση ευφορίας δίχως αρχή και τέλος, κατά την οποία η ομορφιά δε θα ήταν πλέον σκοπός ούτε σχέδιο, αλλά η ίδια η μαρτυρία της φύσης μας. Η κατάσταση αυτή είναι, λοιπόν, η Τέχνη. Γιατί τούτο το τραπέζι, έπρεπε να το είχα στρώσει; Αυτά τα εδέσματα, πρέπει να τα εποφθαλμιώ για να τα δω; Κάπου αλλού, κάποιος θέλησε τούτο το γεύμα, φιλοδόξησε τούτη τη μεταλλική διαφάνεια και επιδίωξε την απόλαυση, να χαϊδεύει με την γλώσσα του την απαλή αλμύρα ενός στρειδιού με λεμόνι. Χρειάστηκε αυτό το σχέδιο, χωμένο ανάμεσα σ' εκατό άλλα, αναδεικνύοντας συνάμα χίλια άλλα, χρειάστηκε αυτή η πρόθεση προετοιμασίας και γευστικής απόλαυσης της πανδαισίας των κοχυλιών, αυτό το σχέδιο του άλλου, στ' αλήθεια, για να πάρει μορφή ο πίνακας.
Μα όταν κοιτάμε μια νεκρή φύση, όταν απολαμβάνουμε χωρίς να έχουμε επιδιώξει τούτη την ομορφιά, που κουβαλάει μαζί της την εξιδανικευμένη και ακίνητη μορφοποίηση των πραγμάτων, απολαμβάνουμε ό,τι δε χρειάστηκε να επιδιώξουμε, παρατηρούμε ό,τι δε χρειάστηκε να επιθυμήσουμε. Έτσι, η νεκρή φύση, επειδή απεικονίζει μια ομορφιά που μιλάει στην επιθυμίας μας, αλλά γεννήθηκε από την επιθυμία κάποιου άλλου, επειδή ταιριάζει στην απόλαυση μας χωρίς να υπεισέρχεται σε κανένα από τα σχέδια μας, επειδή μας δίνεται χωρίς να προσπαθήσουμε να την επιθυμήσουμε, ενσαρκώνει την πεμπτουσία της Τέχνης, αυτή τη βεβαιότητα του άχρονου. Στη βουβή σκηνή, στην οποία δεν υπάρχει ούτε ζωή ούτε κίνηση, ενσαρκώνεται ένας χρόνος που αποκλείει τα σχέδια, μια τελειότητα αρπαγμένη από τη διάρκεια και τη δική της αποκαμωμένη απληστία, μια απόλαυση χωρίς επιθυμία, κάποια ύπαρξη δίχως διάρκεια, μια ομορφιά χωρίς βούληση.
Γιατί η Τέχνη είναι συγκίνηση χωρίς την επιθυμία.
Απόσπασμα από το βιβλίο "Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου", της Muriel Barbery
Η σφραγίδα της αιωνιότητας... Ποια απουσία υποδουλώνουν τούτα τα εδέσματα, οι κούπες, τα χαλιά και τα ποτήρια στην ψυχή μας; Πέρα από τα όρια του πίνακα, αναμφίβολα, τον σάλο και την πλήξη της ζωής, τούτο τον αέναο και μάταιο εξουθενωτικό αγώνα ταχύτητος των σχεδίων. Αλλά κάπου στα ενδότερα, την πληρότητα μιας αιωρούμενης στιγμής, που αρπάχτηκε από τον χρόνο της ανθρώπινης απληστίας. Η ανθρώπινη απληστία! Επιθυμούμε ακατάπαυστα και αυτό μας εξιδανικεύει και μας σκοτώνει. Η επιθυμία! Μας παρασέρνει και μας σταυρώνει, οδηγώντας μας κάθε μέρα στο πεδίο της μάχης, στο οποίο ηττηθήκαμε την προηγούμενη, αλλά που, κάτω απ' τον ήλιο, μας φαίνεται και πάλι πεδίο κατακτήσεων, και, ενώ αύριο πρόκειται πάλι να πεθάνουμε, μας κάνει να χτίζουμε αυτοκρατορίες προορισμένες να γίνουν σκόνη, λες και η γνώση που έχουμε για την επερχόμενη πτώση τους δεν επηρέασε καθόλου την λαχτάρα μας ως τον θάνατο με σχέδια, τα οποία μόλις περατωθούν αμέσως ξαναγεννιούνται. Μα είναι τόσο εξουθενωτικό να επιθυμείς αδιάκοπα... Έπειτα από λίγο προσδοκούμε μια απόλαυση χωρίς αναζήτηση, ονειρευόμαστε μια κατάσταση ευφορίας δίχως αρχή και τέλος, κατά την οποία η ομορφιά δε θα ήταν πλέον σκοπός ούτε σχέδιο, αλλά η ίδια η μαρτυρία της φύσης μας. Η κατάσταση αυτή είναι, λοιπόν, η Τέχνη. Γιατί τούτο το τραπέζι, έπρεπε να το είχα στρώσει; Αυτά τα εδέσματα, πρέπει να τα εποφθαλμιώ για να τα δω; Κάπου αλλού, κάποιος θέλησε τούτο το γεύμα, φιλοδόξησε τούτη τη μεταλλική διαφάνεια και επιδίωξε την απόλαυση, να χαϊδεύει με την γλώσσα του την απαλή αλμύρα ενός στρειδιού με λεμόνι. Χρειάστηκε αυτό το σχέδιο, χωμένο ανάμεσα σ' εκατό άλλα, αναδεικνύοντας συνάμα χίλια άλλα, χρειάστηκε αυτή η πρόθεση προετοιμασίας και γευστικής απόλαυσης της πανδαισίας των κοχυλιών, αυτό το σχέδιο του άλλου, στ' αλήθεια, για να πάρει μορφή ο πίνακας.
Μα όταν κοιτάμε μια νεκρή φύση, όταν απολαμβάνουμε χωρίς να έχουμε επιδιώξει τούτη την ομορφιά, που κουβαλάει μαζί της την εξιδανικευμένη και ακίνητη μορφοποίηση των πραγμάτων, απολαμβάνουμε ό,τι δε χρειάστηκε να επιδιώξουμε, παρατηρούμε ό,τι δε χρειάστηκε να επιθυμήσουμε. Έτσι, η νεκρή φύση, επειδή απεικονίζει μια ομορφιά που μιλάει στην επιθυμίας μας, αλλά γεννήθηκε από την επιθυμία κάποιου άλλου, επειδή ταιριάζει στην απόλαυση μας χωρίς να υπεισέρχεται σε κανένα από τα σχέδια μας, επειδή μας δίνεται χωρίς να προσπαθήσουμε να την επιθυμήσουμε, ενσαρκώνει την πεμπτουσία της Τέχνης, αυτή τη βεβαιότητα του άχρονου. Στη βουβή σκηνή, στην οποία δεν υπάρχει ούτε ζωή ούτε κίνηση, ενσαρκώνεται ένας χρόνος που αποκλείει τα σχέδια, μια τελειότητα αρπαγμένη από τη διάρκεια και τη δική της αποκαμωμένη απληστία, μια απόλαυση χωρίς επιθυμία, κάποια ύπαρξη δίχως διάρκεια, μια ομορφιά χωρίς βούληση.
Γιατί η Τέχνη είναι συγκίνηση χωρίς την επιθυμία.
Απόσπασμα από το βιβλίο "Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου", της Muriel Barbery
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου